De positie van de mbo’er in het sociaal werk moet worden versterkt; sociaal werk staat immers voor een inclusieve samenleving en moet daarvan een afspiegeling zijn. Dat stellen diverse werkgevers, onderwijs en vakbonden. Ze geven in een Actieagenda een weerwoord op de ‘hbo-isering’ van het sociaal werk.

Bron: Zorg+Welzijn

Met het opstellen van de Actieagenda ‘De kracht van de sociaal werkers’ willen alle betrokken partijen meer aandacht voor de meerwaarde van de mbo’er in het sociaal werk. Want hoewel mbo’ers een groot deel uitmaken van de werkenden in het sociaal domein, draait het in sociaal werk vooral om hbo’ers. Volgens de partijen is het tijd de eenzijdige focus op opleidingsniveau te doorbreken, door te laten zien dat diversiteit in teams bijdraagt aan betere hulp aan en ondersteuning van wijkbewoners.

Praktische wijsheid

Vivenz in Zuid-Holland-Zuid heeft inmiddels jarenlange ervaring met mbo-sociaal werkers binnen het wijkteam. Ze gaan als thuisbegeleiders op verzoek van het wijkteam, de ggz of jeugdzorg de buurt in. ‘Onze mbo’ers zijn doorgewinterde sociaal werkers, die door hun praktische wijsheid heel snel het vertrouwen weten te winnen van cliënten’, vertelt MEEVivenz-bestuurder Anke Verkade-Bosma. ‘Cliënten ervaren het als een verademing dat er iemand over de vloer komt die niet alleen zorgplannen schrijft, maar die meteen iets doet of verandert. De thuisbegeleiders praten niet eindeloos, maar doen dingen voor. Daar leren mensen meteen wat van.’

Gelijkwaardig

Carin van den Berg is thuisbegeleider bij Vivenz en merkt dat haar functie op een waardevolle manier aansluit bij de hbo-functies in het wijkteam. ‘Omdat ik een of twee keer per week over de vloer kom bij de cliënt en echt naast hem kan staan, weet en zie ik vaak meer dan mijn collega’s uit het wijkteam. Als thuisbegeleider spreek ik de taal van de cliënt: ik kan me goed inleven en merk dat cliënten zich serieus genomen voelen, doordat ik niet ver van ze af sta. Als mbo’er ben ik meer gelijkwaardig. Ik kan laagdrempelig en snel zorg opstarten, mensen helpen op het gebied van financiën, opvoeding of daginvulling’, zegt ze.

Intervisie en werkbegeleiding

Eens in de zes weken heeft Van den Berg overleg met haar hbo-collega uit het wijkteam. Bestuurder Verkade: ‘We werken met een tandemconstructie, waarin een hbo’er op de achtergrond altijd de regie heeft. We zetten mbo-sociaal werkers dus niet in als bezuinigingsmiddel; dat moet je als organisatie niet willen. We hebben de boel er echt op ingericht en ons beleid op aangepast. De mbo’er heeft een volwaardige functie binnen de organisatie, een eigen positie. Hij of zij krijgt net als de hbo’ers en gedragswetenschappers structureel intervisie en werkbegeleiding.’ Dat moet je wel afstemmen op de mbo’ers, adviseert Verkade. ‘Het is belangrijk dat de mbo-sociaal werker niet alleen is in de organisatie. Diegene moet zich gesteund voelen door collega’s met dezelfde functie en opleidingsachtergrond.’

Signalerende rol

Petra Wilhelm, teamleider Thuisbegeleiding bij Vivenz, ziet de samenwerking tussen de mbo’ers en de hbo-collega’s als een meerwaarde voor het sociaal werk. ‘De thuisbegeleider heeft een belangrijke signalerende rol, en kan dus een bijdrage leveren aan vroegsignalering en preventie. Waar de hbo’er met een hoge caseload daar wellicht minder tijd voor heeft’, licht ze toe. ‘In de praktijk blijkt het voor de mbo’ers soms nog wel eens lastig om te blijven staan als ze zich niet serieus genomen voelen door een hbo-collega. Het is mijn taak om ze te stimuleren daar samen het gesprek over aan te gaan, de hbo’er uit te nodigen samen op onderzoek uit te gaan naar de bevindingen en observaties van de mbo’er.’

Goed aansluiten

Uit het rapport ‘Balanceren tussen gelijkheid en gelijkwaardigheid’, met de mbo-thuisbegeleiding van Vivenz in de hoofdrol, komt ook naar voren dat mbo’ers en hbo’ers in hun takenpakket en competenties goed op elkaar aansluiten. In de praktijk van het sociaal werk blijkt de mbo’er veelal verantwoordelijk voor een uitvoeringsonderdeel, terwijl de hbo’er verantwoordelijkheid draagt voor het totale werkproces en de resultaten ervan.

Samenwerking in de regio

Met de Actieagenda willen de betrokken partijen meer banen en stageplaatsen voor (aankomend) mbo-sociaal werkers, betere aansluiting van opleiding en praktijk en meer samenwerking tussen onderwijs, werkgevers en gemeenten. Vooral regionale samenwerkingen en innovaties zijn volgens de deelnemende partijen van belang. De Actieagenda is een samenwerking tussen Albeda College, Aventus, CNV Zorg & Welzijn, FNV Zorg & Welzijn, MBO Raad, ROC van Amsterdam/ROC van Flevoland, ROC Friese Poort, Spoor22, Summa College, Sociaal Werk Nederland, Sociaal Werk werkt!

De Actieagenda is niet het eerste initiatief om de profilering en positionering van de mbo-sociaal werkenden te verbeteren. ‘Benut het potentieel van mbo-sociaal werkers beter!’ Dat was de dringende oproep van de MBO Raad, BVjong, een aantal roc’s en Spoor 22. In een pamflet riepen zij Sociaal Werk Nederland, de VNG en het Arbeidsmarktplatform Sociaal Werk op de kracht van mbo’ers beter te benutten.